ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਅਤੇ ਮੌਤ –  ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ

27 ਮਈ 1799 ਨੂੰ ਜੰਗੀ ਮਸ਼ਕ ਦੌਰਾਨ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਬੋਨਾਪਾਰਟ ਨੂੰ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਜਫ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜ਼ਖਮੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰ 7 ਤੋਂ 30 ਉਸਦੇ ਸੈਨਿਕ ਮਰਦ ਅਛੂਤ ਦੀ ਬੂਬੋਨਿਕ ਪਲੇਗ ਨਾਮਕ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਸਨ ਅਤੇ ਲਾਗ ਫੈਲਣ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਫੌਜੀਆਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੜੇ ਜਾਣ ਦਾ ਖਦਸਾ ਸੀ। ਤੁਰਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦੇਣਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਤੁਰਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਨੇ ਡੈਜਨੇਟੈਟਸ ਨਾਂ ਦੇ ਇਗ਼ਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇੰਚਾਰਜ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਇਹ ਤਜਵੀਜ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਫੀਮ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰ ਆਦਮੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਘੱਟ ਜ਼ੁਲਮ ਹੋਵੇਗਾ।
ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਨਿਪੋਲੀਆਨ ਦਾ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਇਹ ਹਰਗਿੱਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਦਾ ਧਰਮ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨਾ ਨਹੀਂ।”
ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਬਿਮਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਖਾਸ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਉੱਥੇ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਬਿਮਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸੁੱਤਾ ਨਾ ਉੱਠਿਆ ਤਾਂ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਵੀ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਰਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਬਿਮਾਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਕਿਵੇਂ ਜਿੰਦਾ ਬਚਿਆ ਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਨੂੰ ਆ ਕੇ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਚੀਖ ਕੇ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ, “ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਧਰ ਕੇ ਤੇਰੇ ਲਈ ਲੜਦੇ ਰਹੇ ਸੀ ਤੇ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਕੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਇਹ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਕਿ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੱਥੋਂ ਮਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰ ਦੇਵੇਂਗਾ?”
ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, “ਜਦੋਂ ਚੁਣਨ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਕੇਵਲ ਮੌਤ ਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਭਿਆਨਕ ਅਤੇ ਤਸੀਹਿਆਂ ਵਾਲੀ ਮੌਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਾਂਤਮਈ, ਅਰਾਮਦਾਇਕ ਅਤੇ ਪੀੜਾਂ ਰਹਿਤ ਮੌਤ ਚੁਣ ਲੈਣਾ ਅਕਲਮੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।”
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਗੁੱਸਾ ਲਹਿ ਗਿਆ ਤੇ ਨਿਪੋਲੀਅਨ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਾਣ ਨਿਕਲ ਗਏ ਸਨ। 
(ਰਚਨਾ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ ਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ। ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਕੱਟ ਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਸਕੇ ਪਿਉ ਦੀ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।)

—-

नेपोलियन और मौत – बलराज सिंह सिद्धू 
27 मई 17 99 को, युद्ध अभियान के दौरान नेपोलियन बोनापार्ट को मिस्र में जाफ शहर से वापस जाने की आवश्यकता थी और उन्होंने अपने घायल व्यक्तियों को उनकी सुरक्षा के लिए आवश्यक प्रावधानों के साथ आगे भेज दिया। लेकिन 7 से 30 पुरुष कुपोषण से पीड़ित थे, जिसे अस्पृश्य बुबोनिक प्लेग कहा जाता था और बीमारी फैलाने के डर के कारण, उन्हें अन्य सभी सैनिकों के साथ नहीं लिजाया जा सकता था।
नेपोलियन ने महसूस किया कि उनके पीछे छोड़े गए बीमार पुरुषों को तुर्कों द्वारा पकड़ा जाने की आशंका थी। तुर्क उन सैनिकों को क्रूर यातना के साथ मार सकते थे, जिसके लिए तुर्क उस समय बहुत प्रसिद्ध थे। तो नेपोलियन ने देस्जेनेटस नामक एक प्रतिष्ठित व्यक्ति को डॉक्टर के पास प्रस्ताव पेश करने के लिए भेजा कि अगर बड़ी मात्रा में अफीम दे कर बीमार लोगों के जीवन को समाप्त कर दिया जाता है, तो यह उन पर कम दमन होगा।
डॉक्टर ने नेपोलियन के सुझाव को स्वीकार करने से इंकार कर दिया, “नहीं, मैं यह सब नहीं कर सकता। एक डॉक्टर एक रोगी के जीवन को बचाने के लिए है। उसे मरना डॉक्टर का कर्तव्य नहीं है ।”
नेपोलियन ने बीमार सैनिकों की सुरक्षा के लिए एक विशेष सुरक्षा पहरेदार छोड़ दिया और खुद सेना को लेकर आगे बढ़ गया। अगले दिन जब कोई भी बीमार सैनिक सो कर नींद से नहीं जगा तो पहरेदार भी नेपोलियन की सेना में जाकर शामिल हो गया। अगले दिन, बीमार सैनिकों से, एक सैनिक नेपोलियन के पास पोहंचा और उसने नेपोलियन से पूछा, “हम अपनी जान हथेली पे लिए आप के साथ युद्ध में लढ़ रहे थे और आप ने हमें मार डाला। हम आपसे यहउम्मीद नहीं कर सकते थे कि आप दुश्मन के हाथों मरने की बजाए हमें जहर से मार देंगे?” 
नेपोलियन मुस्कुराया, “जब चुनने के लिए केवल एक मौत हो तो भयानक और दर्दनाक मौत की जगह, एक आरामदायक और दर्द रहित मौत का चयन करना बुद्धिमानी है। मैंने भी तुम्हारे लिए ऐसा ही किया।”
यह सुनकर, सैनिक का पूरा गुस्सा गायब हो गया और नेपोलियन के कदमो में गिर कर मर गया।