ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਪਰਵਾਰਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ
 ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਦੁੱਖੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਸਦਕਾ ਉਹ 
ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਦੁੱਖੀ
 ਵੇਖ ਕੇ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ
 ਕਿਹਾ ਉਹ ਮਹਾਤਮਾ ਸਾਰੇ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਛੁਟਕਾਰਾ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 
ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਕੇ ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
 ਉਹ ਦਰਖਤ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠੇ ਭਗਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੱਸ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲੈ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। 
ਉਸ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ
 ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ?” 
ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਉਂਝ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਹਰ ਗੱਲ ਮੰਨਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕਦੇ ਕਦੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਵੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ।” 
ਫਿਰ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ” ਮੇਰੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਦੋਨੇ ਮੇਰੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।” 
ਫਿਰ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਫਸਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ 
ਵਰਖਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਫਸਲ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਵੀ ਮੇਰੀ ਫਸਲ ਚੰਗੀ
 ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ।” 
ਫਿਰ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਕਦੇ ਕਦੇ ਇੰਨਾ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰਾ 
ਮਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਮਰ ਹੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।” 
ਬੁੱਧ ਉਸਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਸੁਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ
83 ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸੁਣਨ ਦੇ
 ਬਾਅਦ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ 83 ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਸਦੇਵ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਕਦੇ ਅੱਛਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਦੇ ਭੈੜਾ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।” 
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ। ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ? ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ
 ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਖ਼ਰਾਬ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰੋਂਗੇ ?” 
ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਇਹਨਾਂ 83 ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਛੁਟਕਾਰਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਹਾਂ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ 84ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।” 
ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀਆਂ ਤਾਂ 83 ਹੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ। 84ਵੀਂ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?” 
ਬੁੱਧ ਨੇ ਕਿਹਾ, “84ਵੀਂ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲਵੇਂ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਹੈ। ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇਸ
 ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੂੰ ਸੋਚਦਾ ਹੈਂ ਕਿ ਇਸ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਤੂੰ ਹੀ ਦੁੱਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਵੱਡਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦੇਖੇਂਗਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛੇਂਗਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਬਹੁਤ ਲੱਗੇਗਾ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਬਹੁਤ ਲੱਗਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਤਾਂ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੁੱਖੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਇਹ ਦੁੱਖ ਕਿਉਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ
 ਸੋਚ ਕੇ ਹੀ ਦੁੱਖੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਸੁੱਖੀ ਸਮਾਂ ਚੱਲ 
ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲੈ ਕੇ
 ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਦੀ ਅਜਿਹਾ
 ਕਰੋ ਜਾਂ ਫਿਰ ਵੇਸਾ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਉਹੀ ਦੁੱਖ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਇਹੀ ਹੈ 84ਵੀਂ ਸਮੱਸਿਆ। ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਕਦੇ ਕੋਈ ਦੁੱਖ 
ਆਏ ਹੀ ਨਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗੱਲ ਜਾਣ ਜਾਵੋਂ ਕਿ ਦੁੱਖ ਅਤੇ
ਸੁੱਖ ਤਾਂ ਆਉਣਾ ਹੀ ਆਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਬਾਕੀ 83 ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ 83 ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਏਗਾ ਹੀ ਆਏਗਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁੱਖ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ
 ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਰਸਤਾ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿਖਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਸਨਿਆਸੀ ਹੋ ਜਾਵੋ।” ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਬੁੱਧ ਦੇ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਉਹ ਸਮਝ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ ਦਾ
 ਛੁਟਕਾਰਾ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।